Mist
Met het besluit van december
vorig jaar om alle nieuwe windturbines op en langs de Afsluitdijk te zetten –
althans aan Den Haag te vragen daar svp aan mee te willen werken – slaagden de
provinciale politici er in om een lastig
en omstreden onderwerp voor een tijdje in de ijskast te zetten. Hoefden ze daar
geen ruzie over te maken in de aanloop naar de verkiezingen van maart en hadden
ze de handen vrij voor de coalitieonderhandelingen na die verkiezingen.
Politiek misschien slim –
vroeg of laat moet je toch weer samen door de deur – maar het gevolg is wel dat
de Friese kiezer niets te kiezen heeft als het gaat om de toekomst van
windenergie in Fryslân. En dat het volstrekt onduidelijk is wat de verschillende
partijen gaan doen als na de verkiezingen blijkt dat de
“alles-op-de-Afsluitdijk-optie” niet haalbaar is. Omdat Den Haag niet wil,
omdat het economisch, juridisch of (milieu-)technisch niet kan of omdat er
sprake is van al te veel verzet. Kiezersbedrog? Nee, maar wel de kiezers dom
houden en hen een echte keuzemogelijkheid onthouden.
Overzicht
Toch valt er nog wel wat te
zeggen over de standpunten van de partijen die nu naar de gunst van de Friese
kiezer dingen. Daarom heeft Hou Friesland Mooi de verkiezingsprogramma’s – de woorden – vergeleken met wat de
diverse partijen gedaan hebben –de daden.
PvdA
Woorden. Schone energie clusteren in twee of drie windparken
om het landschap te ontzien en deelname in deze parken mogelijk maken. Daden.Keuze voor alles op de Afsluitdijk, terwijl niet vaststaat dat dit haalbaar is.
Geen afspraken over deelname in dat
park. Geen sanering van bestaande turbines. Giga-turbines zijn vanaf 50 km
afstand te zien.
CDA
Woorden. Zet in op energiebesparing en isolatie van woningen
en gebouwen. Voorstander van meerdere vormen van groene energie. Windenergie is
een vorm, maar niet de enige. De Afsluitdijk moet een icoon van groene energie
worden. Vier voorwaarden: draagvlak, participatie, compensatie en sanering. Daden. Ook keuze voor alles op de
Afsluitdijk, terwijl niet vaststaat dat dit haalbaar is. Geen enkele poging
gedaan om de vier voorwaarden concreet in te vullen.
FNP
Woorden.
Verduurzamen is nodig, evenals energiebesparing. Niet meer, maar juist minder
windturbines. Alles in het IJsselmeer en deelnemen in Wynpark Fryslân. Opbrengsten
gebruiken voor sanering. Niet alle 530,5 MW opwekken met windturbines. Daden. Toch ingestemd met 503,5 MW
windenergie. Ook keuze voor alles op de Afsluitdijk, terwijl niet vaststaat dat
dit haalbaar is. Wynpark Fryslân laten vallen. Geen enkele poging gedaan
deelname en saneren op land hard te maken.
VVD
Woorden. Windturbines
draaien op subsidie in plaats van wind. Andere vormen van duurzame energie
hebben de voorkeur boven windenergie. Daden.
Stemt inderdaad niet in met Friese plannen voor windenergie. Echter, landelijk zijn
het juist VVD-voormannen (Kamp en Nijpels) die windenergie doordrukken. Een
pijnlijk partij-spagaat.
Grien Links
Woorden.
Provincie en burgers bepalen waar windparken komen. Terug naar en Provinsjaal Energy Bedriuw. Afsluitdijk als groene icoon voor
zonne-energie, blue energy en misschien na onderzoek ook windenergie.
IJsselmeer als Natura-2000-gebied ontzien. Daden. Partij lijkt te ontkennen dat Rijk over parken
in het IJsselmeer en op de Afsluitdijk gaat. Onbegrijpelijk dat partij instemt
met turbines op de Afsluitdijk gelegen tussen Natura 2000 gebied en
Werelderfgoed de Waddenzee.
Christen Unie
Woorden. In
2050 geen fossiele energie meer. Eerst energie besparen en een mix van duurzame
opwekking. Veiligheid van inwoners gaat boven productie van energie. Nadelige
effecten van duurzame energie compenseren. Zolang we windenergie nodig hebben
alleen plaatsen bij industrie. Daden.
Opstelling en interventies in lijn met de woorden. Partij heeft echter weinig in
de melk te brokkelen.
PVV
Woorden. Windmolenparken
verpesten het uitzicht. Windmolens zijn economisch onrendabel en draaien vooral
op subsidie. Fel tegen windenergie op het land, in het IJsselmeer of langs de
Afsluitdijk. Ze verpesten niet alleen het uitzicht, maar ook de
recreatiesector. Daden. Houding van
de partij en acties zijn in lijn met de
woorden. Partij heeft echter door haar kleine omvang een erg beperkte invloed
op het beleid.
D66
Woorden. Energieneutraal
bouwen en renoveren. Wil in 2050 energieneutraal zijn. Zonneweiden aanleggen,
Afsluitdijk moet energiedijk worden. Voorstander van windenergie en van
deelname door hen die de lasten dragen. Daden.
Verwijt de coalitie gebrek aan bestuurskracht en rommelige inspraak. Is voor windturbines op de Afsluitdijk, de
enige niet-realistische optie. Wil plan van onderop maar pakte niet door toen
de kans daar was met Fryslân foar de Wyn. Een partij die weinig zeggenschap
heeft in de Friese staten.
SP
Woorden. Zet in op energiebesparing, vooral bij bedrijven en instellingen. Mix van duurzame energie, zoals wind-, zonne-
en getijdenenergie, maar ook aardwarmte en blue energy. Waddengebied beschermen. Provincie bevordert lokale opwekking en zeggenschap. In 2025
volledig fossiel-vrij. Daden. Alles op de Afsluitdijk tast
Waddenzee kennelijk niet aan. Ondanks
pleidooi voor mix van duurzame energie, alle kaarten op windenergie. Zet zich
in voor zowel dorpsmolens als sanering wat in feite tegenstrijdig is. Fossiel-vrij
in 2025 is utopie.
Conclusies
Politiek toont een enorme kloof
tussen woorden en daden.
Het gat tussen woorden en
daden is soms onthutsend groot. Pleiten voor behoud van natuurwaarden – en dan
een giga-windpark op de Afsluitdijk? Pleiten voor saneren op land – en dan
niets doen om dat waar te maken? Pleiten voor deelname en participatie – en dan
alles uit handen geven zonder daarover afspraken te maken? Pleiten voor meer Friese
zeggenschap en autonomie – en dan alles overlaten aan het Rijk? De Christen Unie
en de PVV zijn zo ongeveer de enige partijen waar de daden aansluiten bij de woorden
(landelijk en provinciaal). Het gapende
gat tussen woord en daad is nog het meest zichtbaar is bij de huidige
coalitiepartijen: PvdA, CDA en FNP.
Stem niet op basis van
verkiezingsprogramma.
Windenergie is natuurlijk
maar één onderdeel van de overwegingen om al dan niet te gaan stemmen en om
voor een bepaalde partij te kiezen. Feit is echter wel dat als het om
windenergie gaat het voorafgaande maar tot één conclusie kan leiden: mensen
moeten zich niet laten leiden door wat een partij over dat onderwerp zegt in
het verkiezingsprogramma. Alle kans dat de daden van de partij waarop men stemt
na de verkiezingen geen enkele relatie meer hebben met die woorden. Treurig,
maar waar.
Op wie moet je stemmen, of
juist blanco?
Zo treurig dat zelfs de vraag
opkomt of het wel zin heeft te gaan stemmen. Wij vinden het een groot voorrecht
dat we in dit land in vrijheid onze stem mogen en kunnen uitbrengen. En toch:
als politieke partijen zich niet houden aan wat ze (toe)zeggen, waarom zouden
burgers hen dan weer voor vier jaar legitimeren door hun stem uit te brengen?
Een ieder moet die vraag zelf beantwoorden, maar ook kunnen de inwoners van
Fryslân overwegen om bij het stemmen een blanco stem uit te brengen. Als
signaal aan de Friese politiek dat democratie belangrijk is, maar dat de kloof tussen woorden en daden niet langer wordt
gepikt.
HFM voegde daad bij het
woord. Nu de politiek nog.
Het is al eerder gezegd:
windenergie is een splijtzwam binnen (te) veel Friese dorpen waar het de
verhoudingen verziekt tussen hen die er de lusten van hebben en hen bij wie de
lasten terecht komen. Daar blijft het niet bij: windenergie verziekt ook de
relatie tussen politiek en kiezers. En dus tussen overheid en burgers. Daarom
pleit Hou Friesland Mooi al meer dan twee jaar voor “eerlijk delen van lusten
en lasten”. Daarom stak Hou Friesland Mooi zijn nek uit door mee te doen aan
Fryslân Foar De Wyn in een poging de daad bij het woord te voegen. Wanneer
hebben Friese politici eindelijk de moed om de daad bij het woord te voegen? En
dan niet in de binnenkamertjes van coalitiebesprekingen, maar in het openbaar
zodat kiezers wat te kiezen hebben.
Bestuur Stichting Hou
Friesland Mooi
Arjen Doedel, Albert Koers,
Piebe Piebenga, Annemieke Reitsma, Frederik Smit, Klaas Smit, Wouter Vogelesang
en Ruurd van der Weide