Leeuwarder Courant. 13 december 2012, pag. 22.
dagstelling.
Energierevolutie begint lokaal
Er is een revolutie gaande in de energieproductie. De stelling:
Lokale initiatieven leiden tot een omwenteling in
de energieproductie.
Naast centrale energieproductie
door grote bedrijven
ontstaan er steeds
meer lokale burgerinitiatieven
om stroom te produceren.
Het resultaat is meer duurzame
energie en meer sociale binding.
De energiesector staat voor een
vergelijkbare revolutie als de ICT-industrie
in de jaren negentig, toen de
eerste wat primitieve pc’s verschenen.
Na vijftien jaar had iedereen
zijn eigen computer op het bureau.
Zoiets staat ook in de energiesector
te gebeuren: mensen gaan zelf lokaal
energie opwekken en delen.
Dat is een noodzaak om onze
energievoorziening duurzaam te
maken, maar het zorgt ook voor een
sociale revolutie die lokale cohesie
versterkt. In de huidige situatie bepalen
de grote energieproducenten
waar ze in investeren. Wanneer ze
besluiten een nieuwe kolencentrale
neer te zetten in de Eemshaven, gebeurt
dat gewoon – ook al zijn veel
klanten daartegen. Die klanten hebben
geen enkele invloed.
Het voordeel van een lokaal burgerinitiatief
is dat consumenten tegelijkertijd
coproducenten worden.
In mijn eigen straat hebben we een
vereniging van eigenaren opgericht
om gezamenlijk energie te produceren.
Eerst zijn er warmtepompen geplaatst
(dat scheelt aardgas), maar er
is meer elektriciteit nodig. De volgende
stap was omzonnepanelen te
plaatsen. En nu willen we graag onderling
energie kunnen uitwisselen
in de straat. Dat kan met een smart
grid, een slim stroomnetwerk waar
KEMA al mee experimenteert in onze
regio.
Op een grotere schaal wil Grunneger
Power de stad Groningen en
naaste omgeving van groene energie
voorzien door lokale productie
en lokale opslag. Grunneger Power
levert zonnepanelen met korting en
adviseert over het gebruik van duurzame
energie. Daarnaast verkopen
we via een Duits bedrijf duurzame
stroom en gas. De stroom komt alleen
uit zon, wind en waterkracht.
Verder zetten we onze kennis in om
andere burgerinitiatieven te ondersteunen
totdat ze op eigen benen
kunnen staan, want het moet wel lokaal
blijven.
Ons voorbeeld zijn de Duitse
Stadtwerke. Zo’n 700 lokale initiatieven
produceren energie voor 80 miljoen
mensen. Die Stadtwerke zijn
het initiatief van de lokale gemeente,
met sterke inbreng van de bevolking.
Hier in Nederland gaat het
meestal om burgerinitiatieven. De
essentie is in beide gevallen dat consumenten
lokaal besluiten hoe de
energieproductie moet worden ingericht.
Lokale energieproductie vergroot
de onderlinge betrokkenheid en afhankelijkheid.
Je moet hiervoor netjes
met elkaar omgaan en de lokale
belangen voor het eigenbelang laten
gaan. In kleine dorpen kan dat spanningen
en uitsluiting opleveren,
maar wanneer zo’n initiatief bijvoorbeeld
de hele stad Groningen
omvat, is dat probleem er nauwelijks.
De sociale component is belangrijk.
Mensen krijgen in eigen hand
hoe het systeem moet groeien. Je
ziet ook dat mensen gezamenlijk
zonnepanelen gaan inkopen, waardoor
ze meer onderling contact hebben.
Daarnaast dwingen dit soort
initiatieven de grote energieproducenten
om te veranderen. Op termijn
moeten er smart grids komen,
waardoor ik bijvoorbeeld de energie
die ik te veel produceer kan schenken
aan mijn studerende kleinkind.
Het heeft zo’n vijftien jaar geduurd
voordat de ICT-revolutie was
voltooid. Ik verwacht dat de energierevolutie
ook in vijftien jaar voltooid
kan zijn, zodat lokale energieproductie
de norm is. En hoe groter de
betrokkenheid van mensen via burgerinitiatieven,
hoe sneller het zal
gaan.
FRANS STOKMAN
Frans Stokman is hoogleraar sociologie aan
de Rijksuniversiteit Groningen en bestuurslid
van Grunneger Power, een coöperatieve
vereniging die Groningen van groene energie
wil voorzien.