10 februari 2013, bron: www.volkskrant.nl
'We zitten in een gasrevolutie'
COLUMN Goedkoop schaliegas komt eraan en zal de hele groene industrie wegvagen, zegt Volkskrant-columnnist Martin Sommer, die op de geheimzinnige conferentie van VNO-NCW in Hotel De Bilderberg was.
Afgelopen weekeinde was ik op de Bilderbergconferentie in de ruisende bossen bij Arnhem. Hotel De Bilderberg, daar kleeft geheimzinnigheid aan, te weten de namen van prins Bernhard en de CIA. Maar sinds de dood van Wim Klinkenberg, de laatste officiële Nederlandse stalinist, is de CIA er niet meer gezien. Prins Bernhard was er zaterdag ook niet en trouwens niemand van de koninklijke familie. Een tegenvaller.
Bilderberg is een keurig nette VNO-NCW-conferentie en dus waren er vierhonderd werkgevers, die hun Audi's en BMW's allemaal op het grasveld voor de deur hadden geparkeerd. Het was de wereldtop op zijn Hollands en dus een voorrecht om erbij te mogen zijn. Ik heb als tegenprestatie een papier getekend: mondje dicht over het besprokene. Wel mag ik vaststellen dat het geheel met een neochristelijk sausje was overgoten, vanwege de NCW-traditie.
Dominee Jacobine Geel verzorgde een ochtendwijding. Er was in die atmosfeer van positief-duurzame heelheid één uitzondering en dat was defensie-professor Rob de Wijk die een kloeke inleiding ten beste gaf.
Over De Wijks verhaal durf ik wat meer te vertellen aangezien het ruwweg op zijn eigen site hcss.nl te lezen valt. In een notedop: we zitten in een revolutie, alleen weten we het nog niet. Dat is de volgende energierevolutie, die niets te maken heeft met windmolens of zonnepanelen. Schaliegas is het sleutelwoord, De Wijk sprak van een game changer. Door nieuwe technieken van gaswinning, fracking geheten, kunnen geweldige hoeveelheden gas worden vrijgemaakt. Dit zou betekenen dat relatief schone energie de komende eeuw nauwelijks meer schaars is.
In Amerika is schaliegas nu al zo courant dat de energieprijzen kelderen. Volgens het Internationaal Energie Agentschap zijn de VS in het jaar 2020 vermoedelijk onafhankelijk van buitenlandse energie. Dat is ook het doel van president Obama. 'Schalierevolutie'-bedrijven als Exxon halen al mooie jaarcijfers. Europa is nog lang niet zo ver, maar krijgt zeker wel met de consequenties van doen.
Vanwege de lage gasprijs zijn kolen in Amerika nu zo goedkoop dat elektriciteitscentrales in Europa op grote schaal overgaan op deze vieze grondstof. Andersom overwegen industrieën, de naam viel van Dow Chemical in Terneuzen, omwille van de gasprijs naar de VS te verhuizen.
Ook geopolitiek kan Europa zijn borst natmaken. De interesse van de VS voor de Arabische wereld zal flink afnemen. Tel daarbij op dat de inkomsten van de oliestaten zelf zullen dalen. Met oliedollars is de Arabische bevolking altijd kalm gehouden. Te verwachten valt meer instabiliteit en minder Amerikaans diplomatiek overwicht. Geen vooruitzicht voor Europa om zich op te verheugen.
Voor Rusland betekent goedkoop gas een drama. De welvaart én het geopolitieke gewicht dankt Moskou aan het gas. Wat zal een Poetin in het nauw voor sprongen gaan maken?
In Nederland wordt het woord schaliegas alleen met afgrijzen gebezigd. In Noord-Brabant voeren ze oorlogen om winning onder hun huis te voorkomen. Begrijpelijk, maar het schijnt ook onder de Noordzee te zitten. Wordt hierover nagedacht? Deze week werd in de Kamer driemaal over de Groningse aardbevingen gesproken. GroenLinks en D66 willen minder gas gaan winnen in Slochteren. Het woord schaliegas is niet gevallen.
Dinsdag confereerde een hele rij adviestanks van de regering, te weten SCP, CPB en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), op het kantoor van het CBS. De aanleiding was de publicatie van de nieuwe Monitor Duurzaam Nederland. Daarin wordt, in opdracht van de regering, periodiek vastgesteld hoe we er duurzaam voorstaan en welke langetermijnontwikkelingen eraan zitten te komen.
Je zou denken dat die adviesbureaus vooral gaan over feiten en waarschijnlijkheden. Maar inleider Maarten Hajer, directeur van het PBL, had geen slechte ochtendwijding neergezet als alternatief voor Jacobine Geel in hotel Bilderberg. De kopgroep van duurzame landen is vertrokken en Nederland moet nog maar zien aan te haken, aldus de directeur. In het bijbehorende boek gaat het over een koolstofarm Nederland in 2050 en de effecten van de afnemende vruchtbaarheid in het jaar 2300.
Om bij de lange termijn te komen, moet je eerst langs de korte. De CBS-zaal met verlaagd plafond zat vol met leden van het platform Oikos en fairbusiness, duurzame ambtenaren en geëngageerde wetenschappers. Maar als Nederland straks een eeuw lang voor een grijpstuiver over gas beschikt, geef ik je op een briefje dat die hele groene industrie ten dode is opgeschreven. Inclusief de windmolens van 200 meter hoog bij Urk die we van de voorvorige minister van VROM, Jacqueline Cramer, per decreet mooi moesten vinden.
Het schijnt dat er nogal wat milieubezwaren tegen fracking zijn, ofschoon de prestigieuze Royal Society onlangs zei dat winning redelijk veilig is. Hoe dat zij, gezien de belangen en de kansen zal ook Europa eraan geloven. Polen is bezig met schaliegas winnen, Oekraïne gaat volle kracht vooruit. In Engeland wordt al geboord en Frankrijk lijkt na een snel nee nu aarzelende stappen te zetten.
Mijn vrouw zei van de week, heb je nou ook al verstand van gas? Nee hoor. Maar het lijkt me niet goed dat in Nederland rondom schaliegas dezelfde religieuze discussie ontstaat als destijds over kernenergie. Het mag niet, punt uit. Liesbeth van Tongeren van GroenLinks heeft haar banvloek al uitgesproken. Voor de rest koersen we op 16 procent duurzaam in 2020 want dat staat in het regeerakkoord. Maar het is toch niet verboden om na te denken?
Martin Sommer is politiek commentator voor de Volkskrant.