De pauze tussen windbericht 11 en 12
duurde dus langer dan aangekondigd. De bekende reden: tijdgebrek. Ik ga het
hierna ook anders doen: als ik tijd heb, een eigen bericht en als dat niet
lukt, een verwijzing naar een belangwekkend artikel. Vandaag beide: een eigen
bericht over CO2 uitstoot en een bijlage met een artikel van de heren Vermeend
en van der Ploeg. Als U dat al heeft: excuus.
Mondiaal probleem
De totale mondiale uitstoot van CO2 bedroeg in 2011
ongeveer 33,4 miljard ton. In datzelfde jaar stootte Nederland bijna 170
miljoen ton CO2uit,
dat wil zeggen: 0,5% van het totaal. Ter vergelijking: China 24%, de VS 18% en
de EU 14%. Het Nederlandse aandeel in de mondiale uitstoot wordt de komende
jaren nog kleiner, niet alleen omdat de Nederlandse uitstoot daalt door de
economische crisis, maar vooral omdat andere landen veel meer zullen gaan
uitstoten. Nee, niet de VS want daar daalt de CO2 uitstoot dramatisch door de
overgang van steenkool op schaliegas, maar vooral omdat China bezig met een
grootschalige uitbreiding van het aantal kolencentrales: tot 2020 komen er daarelke week2 tot 4 nieuwe kolencentrales bij om
de producten te kunnen maken die wij zo graag importeren. En dit terwijl
kolencentrales twee tot drie keer zoveel CO2uitstoten als gasgestookte
centrales. Wij exporteren dus in feite onze CO2 uitstoot naar China!
Windenergie en CO2
Dat ons aandeel zeer klein is, ontslaat ons niet van de
verplichting er iets aan te doen. Maar dan wel op morele gronden en niet omdat
het enig praktische betekenis heeft. Wat is dan –
in die optiek – het effect van windenergie? Een
recente uitspraak van een NUON-directeur – dus bepaald geen tegenstander van
windenergie! – geeft antwoord: door het opnemen van windenergie in het
productiesysteem van NUON (dus inclusief de conventionele centrales) is de CO2uitstoot van dat systeem als geheel
toegenomen.
Hoe kan het dan dat het CBS becijfert dat de huidige 2000
MW aan windenergievermogen per jaar ongeveer 2 miljoen CO2 uitstoot voorkomt?
De verklaring is dat het CBS dit cijfer baseert op een theoretisch rekenmodel –
alsof windturbines op zichzelf staan – terwijl de Nuon-directeur het heeft over
de praktijk waarin windturbines deel uitmaken van het totale
elektriciteitsproductiesysteem
van een windturbine varieert met de derde macht van de windsnelheid? Pas dat
toe op alle windturbines bij elkaar en dan wordt duidelijk waarom volgens een
Duitse studie het aanbod van windenergie kan variëren van 0,02% tot 40% van de
totale productie – en dat in relatief korte tijd. Die extreme variabiliteit
moet opgevangen worden door conventionele centrales bij te regelen.
Kolencentrales laten zich door
technische redenen niet snel bijregelen en bovendien willen producenten die
centrales niet terugschroeven als het ineens gaat waaien want de prijs van
steenkool is lager dan ooit en dus maken die centrales mooie winsten. Het
bijregelen van de output van conventionele centrales gebeurt daarom door z.g.
“piekscheerders”: gasturbines die relatief snel kunnen worden bijgeregeld.
Probleem is dat het rendement van die piekscheerders een heel stuk lager is dat
van een grote, in een vast tempo draaiende conventionele centrale: 30% in
plaats van 55%. En dus leidt de inzet van piekscheerders tot een hoger
brandstofverbruik van het gehele systeem. En als er in een bepaalde periode
veel moet worden bijgeregeld omdat de windsterkte zeer variabel is, dan kan dit
dus leiden tot een hogere CO2uitstoot
van dat systeem dan zonder windenergie het geval zou zijn geweest.
Van vele kanten wordt er al jarenlang op aangedrongen dat
de overheid – lees: het ministerie van EZ – nu eens echt een studie laat maken
van de CO2 opbrengst van windenergie in de praktijk in plaats van steeds maar
weer met dat misleidende CBS cijfer te zwaaien. Die verzoeken worden
systematisch afgewezen met de mededeling dat er voor een dergelijk onderzoek
gegevens nodig zijn die bedrijfsvertrouwelijk zijn. Waarbij het wel zo is dat
dezelfde bedrijven in andere landen dezelfde gegevens wel ter beschikking
stellen.. Of is de echte reden voor het afwijzen van een integrale kosten-baten
analyse wat een EZ-ambtenaar ooit zei: “We weten al lang wat er uitkomt”. Was
die Nuon-directeur misschien wat te openhartig?
Waarom dan toch plan?
CO2 reductie is dus geen reden om over te stappen op
windenergie. Waarom komt het Comité Hou Friesland Mooi dan toch met een
alternatief plan voor windenergie in Friesland? Ten eerste, omdat het Rijk – om
wat voor politieke redenen dan ook – die 525 MW van Friesland eist en we het
dus maar beter zelf kunnen regelen in plaats van het Rijk de kans te geven het
aan ons op te leggen. En, ten tweede, omdat een kleinschalig cluster van enkele
turbines –mits goed ingepast,
niet alleen in landschap en natuur, maar ook in de sociaal-culturele omgeving –financiële voordelen kan opleveren
voor dorpen die dat geld prima kunnen gebruiken voor algemeen maatschappelijke
doelen, juist in een tijd dat de overheid op alles bezuinigt.
Maar dus zonder de illusie dat windenergie helpt de CO2
uitstoot te reduceren of dat windenergie goed is voor duurzaamheid. En al
helemaal zonder enige illusie dat al die windturbines in Nederland van enig
belang zijn voor het aanpakken van wat niet een Nederlands, maar een mondiaal
probleem is. Als we daar iets aan willen doen, is het effectiever om minder
producten uit China te importeren. Of, nog beter, te insisteren dat China
overstapt van steenkool op het ook daar overvloedig aanwezige schaliegas. Of er
eens goed over na te denken of wij dat ook niet zelf zouden moeten gaan doen in
plaats van nieuwe kolencentrales te bouwen, dan wel de oude volop te laten
draaien zodat gascentrales stilstaan. Sluiten van kolencentrales levert wel
echt CO2 reductie op – windenergie niet.
Albert Koers
Comité Hou Friesland
Mooi